به نام خدا
بازرسین که وجود آن‌ها در شرکت‌های سهامی مستند به قانونی تجارت ضروری است دارای مسئولیت و وظایفی هستند که کم‌تر به آن ها پرداخته شده است به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به بخشی از وظایف و مسئولیت های بازرسین در شرکت به همراه مثال بپردازیم.
همواره جهت گرفتن مشاوره در خصوص امور حقوقی و پرونده‌های مربوط به بازرسین شرکت با ما در تماس باشید
وظایف بازرس در شرکت سهامی خاص
بازرس در شرکت سهامی یکی از ارکان مهم نظارتی است که نقش تضمین‌کننده شفافیت مالی و عملکرد صحیح شرکت را ایفا می‌کند. وظایف او طبق قانون تجارت ایران شامل موارد زیر است:
1. بررسی اسناد و مدارک مالی شرکت
بازرس موظف است کلیه دفاتر و اسناد مالی شرکت، از جمله ترازنامه، حساب سود و زیان و گزارش‌های مالی را بررسی کند. هدف این بررسی، اطمینان از صحت و انطباق گزارش‌های مالی با عملکرد واقعی شرکت است.
مثال: اگر در گزارش مالی شرکت سود غیرواقعی یا بدهی پنهان ثبت شده باشد، بازرس باید این موضوع را شناسایی کرده و به مجمع عمومی اطلاع دهد.
2. نظارت بر عملکرد مدیران
بازرس بررسی می‌کند که آیا هیئت مدیره شرکت مطابق با اساسنامه، قوانین و مصوبات مجمع عمومی عمل کرده است یا خیر. او موظف است تخلفات احتمالی مدیران را گزارش دهد.
مثال: اگر مدیرعامل شرکت بدون مجوز هیئت مدیره اقدام به فروش یکی از دارایی‌های مهم شرکت کند، بازرس باید این موضوع را پیگیری و گزارش کند.
3. ارائه گزارش به مجمع عمومی
بازرس باید گزارشی مستقل از عملکرد مالی و مدیریتی شرکت تهیه کرده و آن را در اختیار سهامداران در جلسه مجمع عمومی قرار دهد.
مثال: اگر در سال مالی گذشته هزینه‌های غیرمعمول یا عدم شفافیتی در قراردادها وجود داشته باشد، بازرس باید این موارد را در گزارش خود ذکر کند.
4. اطلاع‌رسانی تخلفات به مراجع قضایی
در صورت شناسایی تخلفات سنگین مانند کلاهبرداری، اختلاس یا پولشویی، بازرس علاوه بر ارائه گزارش به مجمع عمومی، می‌تواند به مراجع قضایی نیز اطلاع دهد.
مسئولیت‌های حقوقی و کیفری بازرس
بازرس علاوه بر وظایف نظارتی، دارای مسئولیت‌هایی است که در صورت تخلف، می‌تواند شامل ضمانت اجرای حقوقی و کیفری باشد.
1. مسئولیت حقوقی
اگر بازرس به دلیل بی‌دقتی، سهل‌انگاری یا سوءنیت وظایف خود را به درستی انجام ندهد و این امر باعث وارد شدن خسارت به شرکت یا اشخاص ثالث شود، مسئول جبران این خسارات است.
مستند قانونی:
• طبق ماده 150 قانون تجارت، بازرس باید گزارشاتی دقیق و مبتنی بر واقعیت ارائه دهد. هرگونه کوتاهی یا ارائه گزارش خلاف واقع می‌تواند منجر به مسئولیت حقوقی بازرس شود.
مثال: اگر بازرس در گزارش خود بدهی‌های پنهان شرکت را ذکر نکند و این موضوع باعث شود که سهامداران تصمیم به افزایش سرمایه بگیرند، بازرس در برابر ضرر و زیان وارده مسئول خواهد بود.
2. مسئولیت کیفری
اگر بازرس عمداً اطلاعات نادرست ارائه کند یا در انجام وظایف خود مرتکب تقلب شود، مسئولیت کیفری خواهد داشت.
مستند قانونی:
• طبق ماده 266 قانون تجارت، بازرس به‌دلیل ارائه گزارش‌های نادرست یا مخفی‌کردن اطلاعات مهم ممکن است به مجازات حبس یا جریمه محکوم شود.
مثال: اگر بازرس در توافقی با مدیرعامل به عمد تخلفات مالی را پنهان کند، این اقدام وی تقلب محسوب شده و قابل تعقیب کیفری است.
3. عدم ارائه گزارشات لازم
اگر بازرس گزارشات لازم را تهیه و ارائه نکند یا در انجام وظایف خود کوتاهی کند، ممکن است به‌دلیل تخلف از انجام وظایف قانونی مسئول شناخته شود.
مستند قانونی:
• طبق ماده 267 قانون تجارت، بازرس موظف است گزارشات خود را به مجمع عمومی ارائه کند. عدم ارائه این گزارشات می‌تواند باعث تعقیب قانونی او شود.
4. مشارکت در تخلفات مدیران
اگر بازرس با مدیران شرکت تبانی کرده و در تخلفات آن‌ها شریک شود، علاوه بر مسئولیت حقوقی، مسئولیت کیفری نیز بر عهده خواهد داشت.
توضیحات تکمیلی با مثال عملی
فرض کنید شرکتی سهامی خاص در زمینه تولید مواد غذایی فعالیت می‌کند. بازرس شرکت متوجه می‌شود که یکی از مدیران مبلغ زیادی از دارایی شرکت را به حساب شخصی خود منتقل کرده است. بازرس وظیفه دارد:
1. این تخلف را در گزارش سالانه خود به سهامداران اطلاع دهد.
2. اگر تخلف باعث آسیب جدی به حقوق سهامداران شود، مراتب را به مراجع قضایی نیز اطلاع‌رسانی کند.
اگر بازرس این تخلف را نادیده بگیرد یا پنهان کند، در برابر خسارات سهامداران و شرکت مسئول است.
اهمیت نقش بازرس
نقش بازرس در شرکت‌های سهامی خاص، تضمین شفافیت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های مالی است. هرگونه کوتاهی یا تخلف در انجام این وظایف می‌تواند به اعتماد سهامداران و اعتبار شرکت لطمه وارد کند و برای بازرس پیامدهای جدی به‌دنبال داشته باشد.
همچنین بخوانید:
